آیت اله خمینی و نظریه ی ولایت فقیه

 

این روزها، روزهای ماندگار در تاریخ کشورمان است. روزهای به خاک سپاری یک اندیشه که آخرین توانش را برای ماندگاری بکار می برد؛ نظریه ولایت فقیه یا حکومت ولایی

گروهی انتقاد از این نظریه یا سرپیچی از آن را گناه بزرگی می دانند – نگاه کنید به سخنرانی امام جمعه مشهد در تظاهرات طرفداران رژیم در تهران- گروهی کنار گذاشتن آن را از قانون اساسی می خواهند، و گروهی شعار " مرگ بر ولایت فقیه " سر می دهند.

واضع این نظریه آیت اله خمینی است که حضور انقلابی روحانیت به رهبری وی را برای بدست گیری قدرت توجیه کرد. برای شناخت این نظریه و همچنین نظر آیت اله خمینی از کتاب " ولایت فقیه " کمک می گیرم.

" نظریه ولایت فقیه در سال 1347 توسط آیت اله خمینی در نجف مطرح شد (1 ) "

و این زمانی است که وی از ترکیه به نجف تبعید شده بود، و در آنجا زندگی می کرد. بر اساس این نظریه برای این که امور مسلمانان بر موازین شرعی حل و فصل شود، علما باید حکومت را در دست گیرند:

بدون تاسیس یک دستگاه عظیم و پهناور اجرا و اداره، نمی توان به وظیفه ی اجرای احکام الهی عمل کرد ( 2 ) "

دلیل به دست گیری قدرت توسط روحانیت، بر پایه ی چند روایت، چنین است :

" قیم ملت با قیم صغار از لحاظ وظیفه هیچ فرقی ندارد. مثل این است که امام(ع) کسی را برای حضانت، حکومت ، یا منصبی از مناصب تعیین کند. در این موارد معقول نیست که رسول اکرم ( ص) و امام(ع) با فقیه فرق داشته باشد.(3) "

می بینید که ایشان حکومت کردن بر مردم را مانند سرپرستی کودکان می داند و یا حضانت یعنی سرپرستی کودکان، دیوانگان و بی عقلان . وقتی ایشان یک ملت را جمع کودکان، دیوانگان و بی عقلان بداند، بسیار عادی است که فقیه را جانشین امام معصوم کند. حالا چطور شد که ایشان به جمهوری کودکان و دیوانگان تن داد، باید آن را ناشی از فشار ملت دانست و بس.

اما مجلس خبرگان قانون اساسی این دید ایشان را در مورد ملت بکار گرفت و با گذاشتن شورای نگهبان بر سر راه قانون گذاری ، تفسیر قانون اساسی ، و نظارت بر انتخابات جلو خواسته های کودکان و دیوانگان را گرفت. ( اصول 99-91 قانون اساسی) . با این وجود دیدند که بعضی از این کودکان چموش و دیوانه های عاقل تر از صد عاقل باز هم از این سوراخ ته سوزن هم رد می شوند و موجب درد سر در جایی که نامش مجلس شورای اسلامی است می شوند. عقل کل، رهبر بعدی تصمیم گرفت این سوراخ را کاملا ببندد تا هیچ کودکی و دیوانه ای هر چند هم زیرک نتواند به این مجلس راه یابد و باعث دردسری شود، پس، شورای نگهبان با نظارت کامل ولی فقیه زمان، سید علی خامنه ای، نظارات استصوابی را به تصویب رساند تا هرکس خواست رئیس جمهور شود، نماینده ی مجلس شورای اسلامی شود، وارد مجلس خبرگان رهبری شود، باید پیش از هر گامی، صلاحیتش توسط شورای نگهبان تایید شود، و می دانیم که شورای نگهبان یعنی رهبری. به این ترتیب نظریه آقای خمینی بطور شفاف واقعیت یافت؛ آن کودکان و دیوانگانی به اهرم های قدرت دست یافتند که واقعن هم کودک بودند و هم دیوانه ی مورد تایید رئیس کل و جانشین امام معصوم؛ ولی فقیه .

با این همه ، بنیانگذار نظریه ی ولایت فقیه نظر دیگری هم نسبت به این نظریه دارد. آقای خمینی می نویسد:

" ولایت فقیه از امور اعتباری عقلایی است .(4) "

در زیر نویس کتاب " ولایت فقیه " ایشان، امور اعتباری عقلایی چنین تعریف شده اند:

" امور اعتباری، در برابر امور تکوینی، اموری را گویند که به فرض و جعل و قرار دادن، ایجاد می شود و آن را به واضع و جاعل آن نسبت می دهند. چنانچه اگر واضع آن شارع باشد آن را اعتبار شرعی می نامند و اگر واضع آن مردم باشند که برای اداره امور زندگی خود وضع و جعل( قرار داد) کنند، آن را اعتبار عقلایی گویند. (5) "

این توضیح روشن چند مطلب را در خود دارد :

1 – نظریه ولایت فقیه یک فتوای شرعی نیست، بنابراین هیچ الزام شرعی برای پیروی از آن وجود ندارد. حتی مقلدین ایشان هم نباید این نظریه را به عنوان یک فتوا بشناسند. بنابراین آنها که این نظریه را چماقی ساخته اند برای سرکوب خواسته های مردم، نه تنها کارشان شرعی نیست، بلکه خلاف نظر روشن واضع این نظریه یعنی آیت اله خمینی عمل می کنند. آقای خامنه ای، و عاشقان سینه چاک ولایت خوب چشم هایشان را باز کنند. آقایان اصلاح طلب هم خوب بخوانند که شعار بر علیه ولایت فقیه، یک شعار ضد مذهبی نیست که هیج، بلکه حتا مغایر با نظر آقای خمینی هم نیست. مردم حکومت دیگری می خواهند که دین را از سیاست جدا کند نه این که دین را سرکوب کند. بنابراین شعار ضد حاکمیت ولی فقیه، شعار ساختار شکنانه نیست.

2 – بر اساس تعریف " اعتبار عقلایی " ، اگر روزی مردم برای اداره ی زندگی خود وضع و جعل ( قرارداد) دیگری بخواهند، نظر آنان دارای اعتبار عقلایی است. بنابراین مردم حق دارند به آنچه سی سال پیش اعتبار داده اند- ولایت فقیه – امروز، پس از سی سال نقد و بررسی، اعتبارشان را پس بگیرند، و بجایش روش حکومتی مناسب تری انتخاب کنند تا دین و دنیایشان را آزادانه تر و بهتر داشته باشند.

 

منبع: کتاب " ولایت ففیه " – امام خمینی (س) – چاپ ششم پاییز 1376 – ناشر : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

( 1 ) – صفحه 5

(2 ) – ص 22

(3) – ص 14

(4) – ص 41

(5 ) – ص41

برای مطالعه ی بیشتر، کتاب های زیر پیشنهاد می شوند:

تشیع و مشروطیت در ایران – عبدالهادی حائری ، انتشارات امیر کبیر ، تهران

تیغ بر جان – آرش شادان ، انتشارات باران ، سوئد