۱۳۹۳ دی ۲۴, چهارشنبه

ایده نولژی و نظامی گری ( 5 )




پیروزی دین زیر تیغ شمشیر

نه تنها باج ندادن به تورانیان، که پیشنهاد زرتشت به گشتاسب بود، بلکه تصرف سرزمین های دیگر و باج گرفتن از آنان  دورنمایی وسوسه انگیز برای گشتاسب جاه طلب است. ( به اشاره فردوسی در آخر بخش 4 بنگرید)

بخش اول جنگ های ایران و توران بنام گسترش دین بهی با پیروزی ایران تمام می شود و قهرمان نهایی آن جنگ ها اسفندیار فرزند گشتاسب است.

گشتاسب به پاس هوشیاری ها و توانایی های اسفندیار به او قول می دهد که تاج و تخت شاهی را به وی واگذارد:

که چون بازگردم ازین رزمگاه
به اسفندیارم دهم تاج و گاه
سپه را همه پیش رفتن دهم
ورا خسروی تاج بر سر نهم

اینجا گشتاسب می خواهد یک دروغ  تاریخی بزرگ را بباوراند. می گوید:

چنانچون پدر داد شاهی مرا
دهم همچنان پادشاهی ورا

در صورتی که می دانیم، وی مصمم بوده است تاج شاهی را با تکیه بر قدرت نظامی قیصر از پدرش بگیرد. اما چون پدرش – لهراسب – از جنگ و خونریزی بدش می آمده،  از جنگ خودداری و سلطنت را به او وامی گذارد. اینجا:



پس از پیروزی نظامی، اکنون نوبت گسترش مذهبی است. مغان پیش از زرتشت اینک موبدان نام گرفته اند:

همه کاخ را کار اندام کرد
پسش خان گشتاسپیان نام کرد
بفرمود تا بر در گنبدش
بدادند جاماسپ را موبدشود

جاماسب رئیس موبدان است که زرتشت نخست وی را دعوت به دین بهی کرده بود ( ابتدای قسمت سوم )
و زرتشت در مورد تورانیان – پس از پیروزی ایرانیان - چنین سروده است :

12ـ هنگامي كه
فرزندان و نوادگان توانمند فريان توراني،
به راستي روي كردند،
و با آرامش دروني و كوشش بروني خود،
در پيشرفت و آبادي جهان كوشيدند،-
آنگاه اهورامزدا، در پرتو انديشه نيك،
آنان را به هم پيوست،و خوشبختي و راستكاري
رابر آنها آشكار نمود.

برگ 108

اکنون که آوازه پیروزی بر تورانیان در سرزمین های اطراف شنیده شده، گشتاسب این موقعیت را برای به زیر فرمان کشاندن سرزمین های دیگر مناسب دیده و بهانه کار هم گسترش دین بهی است . این ماموریت به اسفندیار داده می شود: 

بدو گفت شاه ای یل اسفندیار
همی آرزو بایدت کارزار
یل تیغ‌زن گفت فرمان تراست
که تو شهریاری و گیهان تراست
کی نامور تاج زرینش داد
در گنجها را برو برگشاد
همه کار ایران مر او را سپرد
که او را بدی پهلوی دستبرد
درفشان بدو داد و گنج و سپاه
هنوزت نبد گفت هنگام گاه
برو گفت و پا را به زین اندر آر
همه کشورت را به دین اندر آر

و اسفندیار در پی اجرای  فرمان گشتاسب است:

بشد تیغ زن گردکش پور شاه
بگردید بر کشورش با سپاه
به روم و به هندوستان برگذشت
ز دریا و تاریکی اندر گذشت
شه روم و هندوستان و یمن
همه نام کردند بر تهمتن
وزو دین گزارش همی خواستند
مرین دین به را بیاراستند

اسفندیار نتیجه ی کار را چنین گزارش می کند:

گزارش همی کرد اسفندیار
به فرمان یزدان همی بست کار
چو آگاه شدند از نکو دین اوی
گرفتند آن راه و آیین اوی
بتان از سر کوه میسوختند
بجای بت آذر برافروختند
همه نامه کردند زی شهریار
که ما دین گرفتیم ز اسفندیار

به نظر می رسد در آن زمان هم اگر مردم زرتشتی نمی شدند، باید باج – جزیه – می دادند. زیرا گزارش اسفندیار نشان می دهد که مردم پس از زرتشتی شدن درخواست می کنند که دیگر باج ندهند:

ببستیم کشتی و بگرفت باژ
کنونت نشاید ز ما خاست باژ

اکنون که سرزمین های دیگر فنح شده ، به دین بهی گردن نهاده و باج ها را پرداخته اند، نوبت روحانیت است که بر سفره زندگی روزمره مردم بنشیند و خود را بپروراند:

که ما راست گشتیم و ایزدپرست
کنون زند و استا سوی ما فرست
چو شه نامهٔ شهریاران بخواند
نشست از برگاه و یاران بخواند
فرستاد زندی به هر کشوری
به هر نامداری و هر مهتری

و تلاش گشتاسب برای رسیدن به فرمانروایی جهان پایانی ندارد :

بفرمود تا نامور پهلوان
همی گشت هر سو به گرد جهان
به هرجا که آن شاه بنهاد روی
بیامد پذیره کسی پیش اوی
همه کس مر او را به فرمان شدند
بدان در جهان پاک پنهان شدند


تا اینجا خواست  زرتشت انجام  شده است که سروده بود:

7ـ اي راستي،
پاداشي را كه ارمغان انديشه نيك است
بما ارزاني دار،
و تو اي آرامش،
آرزوهاي گشتاسب
و همچنين مرا بر آورده ساز.

گشتاسب به بخشی از آرزوهای جاه طلبانه اش -  گسترش فرمانروایی اش بر سرزمین های دیگر- زیر گسترش دین بهی رسیده  است،

و زرتشت نیز در پرتو سرنیزه گشتاسب آرزوهای خود را در گسترش دین بهی تحقق یافته و مغان و موبدان نیز از موقعیت برتر و تازه ای برخوردار می شوند.

و اینک دین و دولت دست در دست هم شادمانه غنیمت ها را بین خود قسمت می کنند.


 -------------------------------------------------
مطلب مرتبط : 

پیوند  راستی با دروغ

http://hafezehtarikhi.blogspot.ca/2014/12/4.html








var _gaq = _gaq || []; _gaq.push(['_setAccount', 'UA-20716781-5']); _gaq.push(['_trackPageview']); (function() { var ga = document.createElement('script'); ga.type = 'text/javascript'; ga.async = true; ga.src = ('https:' == document.location.protocol ? 'https://ssl' : 'http://www') + '.google-analytics.com/ga.js'; var s = document.getElementsByTagName('script')[0]; s.parentNode.insertBefore(ga, s); })();