قرآن، زن و دموکراسی ( 1 )

زنان بطور معمول نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند. بنابراین هر اندیشه اجتماعی  ناچار است آنان را در نظر گیرد. تفاوت در نگاه این اندیشه ها است که موقعیت زنان را تعیین می کند. این سخن به این معنا نیست که زنان ناچارند از این اندیشه ها پیروی کنند، زیرا زنان همانند مردان تابع نیازها و ضرورت های زندگی اند نه تابع اندیشه ها. بلکه به مفهوم این است که چگونه این ایده ها پرو بال می گیرند یا به کناری گذاشته می شوند.

داستان موقعیتی که ادیان برای زنان در نظر گرفته اند – در این جا قران – و موقعیتی که زنان در دموکراسی کسب کرده اند و می کنند، چگونگی رشد زنان در دموکراسی و کاهش دستورات دینی را بیان می کند.

در گفتار " قرآن و دموکراسی " فقط به آیه های قرآن و معنی آن توجه شده است؛ نه نگاهی به تفسیرهای گوناگون داشته و نه توجهی به روایات و آحادیث. زیرا قرآن یک کتاب مرجع برای همه مسلمانان است؛ فرقه های مختلف شیعه و سنی ، اما تفسیرها و روایات همه بستگی به زمان، مکان، و نگاه روای و مفسر دارد. توجه به نص قرآن بهترین راه برای دوری از هرگونه تفسیر های دلخواه است و می تواند ما را به واقعیت تفاوت های واقعی دیدگاه قرآن و دموکراسی آگاه نماید.

در این راه حتمن با علائق دینی دست به یقه خواهیم شد؛ علائقی که برآیند نص قرآن، روایات، تعییرات، تفسیرات، زمان و مکان و گرایش های گویندگان و نویسندگان اند. علائقی که از کودکی در ما ایجاد شده و احساساتی که بوجود آورده اند در بسیاری از مواقع ما را از رسیدن به واقعیات می ترسانند. در بسیاری از حالات، سد می شوند جلو دیدگاهمان، اما چه بخواهیم و چه نخواهیم واقعیات خودشان را به ما تحمیل می کنند و از علائق هم جز آه کشیدن کاری ساخته نیست. پس چه بهتر این واقعیات را آن طور که هستند بشناسیم، بدرد بخورهایش را آگاهانه نگه داریم و بی کاربردهایش را آگاهانه به کناری نهیم. این کاری ساده نیست اما ناشدنی هم نیست بویژه برای ما مردان که از نعمات دستورات دینی کلی برتری هایمان را بر زنان بدست آورده ایم.

تفاوت های موقعیت زنان در قرآن و دموکراسی چنان آشکارند که هیچ روشنفکر مذهبی و هیچ آیت الهی نمی تواند از لزوم اجرای دستورات قرآن در مورد زنان در امروز دفاع کند و به تفسیرهایی روی آورده اند که شرمندگی شان را نشان می دهد.

این تفاوت ها مربوط به و جود استباهات در قرآن نیست، بلکه به اختلاف  زمانی – مکانی دستورات قرآن و فرایند رشد دموکراسی مربوط می شوند که بنیادی دو گانه دارند.

اشتباه اساسی از رهبران دینی و روشنفکران دینی است که می خواهند دنیا و جوامع را ثابت ببینند و در نتیجه دستورات مربوط به 1400 سال پیش را نه تنها در امروز بلکه ابدالدهر قابل اجرا بدانند و یا با هزار کیلو چسب های گوناگون دستاوردهای دموکراسی را تحت آیات قرآن قرار دهند. در پی این اشتباه بزرگ، خیل بزرگی از مردم این کشور را به دنبال خود کشانده اند و باعث گمراهی ما شده اند. این گمراهی امروز دامن گیر خودشان نیز شده است و دوگانگی بین واقعیات زندگی و عقاید ثابت مذهبی با تعبیرهای هر روز متغیر را بوجود آورده است. عقایدی که حضورشان در زندگی روزمره هر روز کمرنگ تر شده و واقعیات اجتماعی تازه آنها را بکناری می نهد.

این وبلاگ تا حد امکان  می کوشد موضوعات گوناگونی را که در باره زن در قران هست در مقایسه با دموکراسی ، مطرح کند.

نوشته بعدی در باره " بینش قرآن و دموکراسی " در باره زن است.