می گویند شیخ فضل اله نوری اولین کسی است که نظریه حکومت مشروعه را بجای مشروطه, در زمان مبارزه -ی مشروطه خواهان با استبداد قاجاری , مطرح کرده است. او با طرح حکومت مشروعه می خواست ابتکار عمل را از مشروطه خواهان گرفته و دست سید محمد طباطبایی و سید عبداله بهبهانی- دو روحانی قدرتمند مشروطه خواه - را از قدرت کوتاه کند. شیخ فضل اله با طرح حکومت مشروعه به یاری محمدعلی شاه رفت تا بتواند مجلس شورای ملی را به توپ ببندد و مشروطه خواهان را برای مدتی سرکوب کند و تعدادی را اعدام. این درست است که شیخ فضل اله برعلیه دو هم لباس خودش – سید محمد طباطبایی و سید عبداله بهبهانی – و نیز علیه مشروطه خواهان اقدامات گسترده ای انجام داد, و پرچم مشروعه خواهی را یدک می کشید, اما حقیقت مطلب این است که وی طراح جریان مشروعه خواهی نبوده است. می پرسید پس چه کسی حکومت مشروعه را علم کرد؟
شما را به خواندن بخشی از کتاب " تاریخ بیداری ایرانیان " نوشته ی ناظم الاسلام کرمانی دعوت می کنم. این بخش مربوط به زمانی است که شیخ فضل اله نوری هنوز در جرگه ی مشروطه خواهان بود, و هیچ سخنی از حکومت مشروعه تا این زمان نگفته بود.
قدرت مشروطه خواهان بالاخره مظفرالدین شاه را مجبور به صدور فرمان مشروطیت کرد. قوام السلطنه متن فرمان را نوشت و مظفرالدین شاه امضا کرد, اما مشروطه خواهان نپذیرفتند و این اصلاحیه ی فرمان مشروطیت است:
" جناب اشرف صدر اعظم ... امر و مقرر می داریم که مجلس مزبور را به شرح دستخط سابق صحیحا دایر نموده, بعد از انتخاب اعضا, مجلس و شرایط نظام نامه ی مجلس شورای اسلامی را موافق تصویب اعضا منتخبین
نمایند به طوری که موجب اصلاح عموم مملکت و اجرای قوانین شرع مقدس مرتب نمایند."
اما نمایندگان علما و تجار این اصلاحیه را نپذیرفتند, توجه کنید:
" در باب مجلس شورا مذاکره بود.
صدراعظم – مشیرالدوله – گفت که : شورای اسلامی باید باشد .
آقا سید حسین بروجردی گفت : شورای ملی باید باشد.
صدر اعظم گفت : من شورای ملی نمی دهم .
آقا سید حسین گفت : ما به قوه ی ملت, شورای ملی را می گیریم.
وزیر دربار گفت : شورای اسلامی خوب است , چرا به شورای ملی بدل گردد؟
میرزا محمد صادق طباطبایی – پسر سید محمد که رهبر مشروطه خواهان بود- جواب داد: برای این که رعیت این لفظ را خواست که فردا اگر کسی را از اهل مجلس بخواهید نفی و تبعید کنید, خواهید گفت این بی دین و خارج از اسلام است. به این بهانه اشخاصی که مخالف میل شما رفتار نموده اند باید خارج شوند. اما لفظ ملی این عیب را مانع خواهد شد. دیگر آن که اگر لفظ اسلامی مبدل به ملی نشود, مردم از سفارتخانه – سفارتخانه انگلیس – بیرون نخواهند آمد. " تاریخ بیداری ایرانیان ص 566-561
می بینید که :
الف - سردمداران حکومت استبدادی قاجار می خواستند حکومت مشروعه باشد نه شیخ فضل اله نوری. بعد ها شیخ فضل اله نوری برای مقابله با رقبای روحانی اش , سید محمد طباطبایی و سید عبداله بهبهانی , این نظر مشیرالدوله و درباریان را بنام مشروعه خواهی علم می کند که مورد حمایت محمدعلی شاه قرار می گیرد.
ب- سردمداران روحانی مشروطه بخوبی از خطر اختلاط دین و سیاست باهم آگاه بودند و به همین دلیل آنان تفکیک دین از حکومت را خواستار شدند و بر آن پای فشردند.
اکنون پس از صد سال دوباره به خط اول برگشته ایم. اما نگارنده شک دارد که هنوز علما اعلام به این نتیجه رسیده باشند که حساب دین را از حکومت جدا کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر